Campiongo ikasleak gara gu: Iruñeko Alde Zaharrean barna paseoan

Udaberriko egun goxoak aprobetxatzeko, Iruñeko Alde Zaharra gozatzera atera gara klasetik. Ikasleek haien txoko maiteenen inguruko informazioa bildu eta landu dute, eta horiek bisitatzera joan gara. Hemen dituzue, zuek ere gozatzeko.

Barbazana ingurabidea

Labriteko bastioian hasten da eta Redineko bastioian bukatzen da. Labriteko bastioiaren ondoan ikusten ahal ditugu bi pilota leku: Labrit eta Jito alai.

Labritetik katedralera joaten bagara, ikusten ahal dugu eraikuntza teknika berezi bat. Oso zaharra da. Erdi aroan erabiltzen zen. Teknika horrek “Opus spicatum” du izena. Barbazanan teknika horren adibide interesgarria bat ikusi dezakegu.

Opus spicatum Barbazanan

Aurrerago, Barbazana kaperaren atzealdea ikusten ahal dugu. Bertan, bobeda gotiko ikaragarria dago, eta Barbazan apezpikuaren hilobia (Arnaldo Barbazan 1319-1355). Ingurabidean barna joaten bagara ikusten ahal ditugu bi auzo: Txantrea (arbolen atzean dago) eta Arrotxapea, eta herri txiki bat: Antsoain. Arrotxapea populazio haundiena duen auzoa da. Ingurabidearen bukaeran ikusten ahal ditugu bi toki interesgarri. Lehenengo Zaldi zuria dago, eta gero Redineko bastioia dago. Egun, Zaldi Zuria toki berezia da jendearetzat, udan musika entzun eta pote bat hartzen ahal dugu-eta. Oso hurbil dago Redineko bastioia. Hemendik ikusten ahal dugu Ezkaba mendia. Redingo bastioiaren ondoan, orain dela ehun urte, gutxi gora behera, sokak egiten zituzten kordeleroek.

Bistak Redingo Bastioitik.

San Jose plaza

Izurdeen iturria

San Jose plaza Redin eta Nabarreria artean dago, eta Iruñeko leku interesgarrienetako bat da. Lasaia da. Plazaren erdian iturri bat dago. Iturri hau izurdeen iturria da, eta lehen udaletxearen atzean kokatua egon zen, gainera iturri hau iruñeko faroladun iturri bakarra da.

Hemen "Sal si puedes" kalea dago, ez du irteerarik eta. Iruñeko jendeak "Sal si puedes y entra si te dejan" esaten du, kalearen amaiaren Karmeliten komentua dagoelako. Florenzio Ansoleaga arkitektuak egin zuen 1899 - 1901 urteen artean. Katedralari itsatsita, musikariaren etxea dago. Etxe hau iruñeko eraikin zibil zaharrena da, erdi aroko garaikoa, eta bertan katedraleko misikaria bizi zen. Plazan hilabete bakoitzaren lehen larunbatean "arkakusoen merkatua" egiten da. Antzinako gauzak saltzen dira. Erosleak eta saltzaileak etortzen dira gauza politak eskuratzera. San Jose ateak plazari izena ematen dio. Ate hau gotikoa da, eta 1425ean eraiki zuten. Bertan, birginiaren korontzako eta santuen irudiak ikus ditzakegu.

Katedraleko San Jose atea

Frantziako atea edo Zumalakarregiren atea

Frantziako atea edo Zumalakarregiren atea Iruñeko toki politena da, dudarik gabe.

Eskuinaldean, aldapan barna igotzen bagara, Zaldi Zuria aurkituko dugu, eta ezkerraldean harresiak daude. Bi toki hauetatik Iruñerriko bista izugarriak daude, eta aldapan behera jaisten bagara XVI. mendean gaudela ematen du. Iruñeko harresietako iparraldeko atea da. Ate hau Iruñera sartzeko seietako bat zen harresiek hiria erabat inguratzen zutenean. Orain, egunero, frantziatik etortzen diren erromesak ate honetatik sartzen dira. Frantziako atea da seietatik leku berean kokatuta jarraitzen duen bakarra; besteak edo desagertu ziren edo lekuz aldatu ziren. XVI. mendean, erregeorde batek, Alburquerquekko Dukeak, eraiki zuen; harresiak bezala, Nafarroako konkista eta gero. XVIII. mendean, Felipe V.ak beste ate bat eraiki zuen kanpoaldean, berdin berdin dago eta bere zubi altxagarria eta kateak ere bai. 1934an, Iruñeko Udalak izena aldatu zion eta "Zumalakarregiren atea" izena jarri zion (Tomas Zumalakarregi gudari karlista garrantzitsua izan zen eta 1833an ate hauetatik atera zen armada karlista zuzentzera, lehen gerran. Hala ere, Frantziako atea izena oraindik erabiltzen da.) Anekdota txiki bat: marka bat ikus dezakegu hemen, badakizue zer den? Marka hau zaindariaren etxearen teilatuaren marka da. Hemen zaindariak bizi ziren harresiak babesteko.

Frantziako atariko zaindariaren etxearen teilatuaren marka.

Atearen atzealdean, zaindariaren etxea ikus daiteke. Argazki hau Arrano elkartean dago ikusgai.

Maria kanpaia

Maria kanpaia katedraleko aurreadelko ipar dorrean dago. Bi metro eta erdi bider bi metro eta hogeitabosteko neurriak ditu. Estatuko bigarren handiena da. Hamar tona baino gehiagoko pisua du.

Pedro de Villanueva maisuak 1584an galdatu zuen, eta galdaketaren prodigioa da. Kantabrian egin zuen eta 200 km-ko bidaia egin zuen Iruñeraino. Egun berezi batzuetan jotzen dute, adibidez: Gabon gauean, gaueko hamabietan; San Blas egunean, San Fermin egunean... 40 aldiz urtean. Katedralean ez dago bera bakarrik, hamar ahizpa ditu. Bereziki La Gabriela, estatuko bolteo kanpairik pisutsuena eta zaharrena da. Nafarroa estatu independentea zela galdatu zuten. Erraten dute hileta doinua jo zutela 1521an Noaingo batailaren ondoren. Beno, baina hori beste afera bat da... Mariaren soinua 14 kilometrora iristen omen da, eta soinu horrek Iruñerriko mugak markatzen ditu. Egun, kutsadura akustikoaren erruz ez da entzuten Iruñerriko mugetan. Lehen, hori dela eta, Iruñeko gendeak esaten zuen kanpaiaren arabera 3 kuenko mota ezberdin zegoela:
– Soilik entzuten dutenak
– Ikusi bai, baina entzuten ez dunetak
– Ez ikusi eta ez entzun egiten ez dutenak. Hurrunen daudenak okerrenak ziren...